Yer Altı Kaynakları

Dünyadaki madenler iki şekilde işletilir bunlar şöyledir;

1. Yer Üstü İşletmesi: Bu yöntemde maden üzerinde bulunan malzeme kaldırılması gerekiyor bu malzemeye dekupaj adı verilir. Açık işletmelerin bir diğer şekli ise plaser adı verilir bu yöntemde maden ilkel veya modern şekilde elenerek çıkartılır.
2. Yer Altı İşletmesi: Bu işletme iki şekilde meydana gelir bunlar şu şekildedir;
   • Şaft Madenciliği: Maden çok derin alanlarda bulunur bu şekilde çıkarılır.
   • Drift Madenciliği: Dağlık bölgelerde ya da az eğimli alanlarda bulunan madenlerdir. Demir cevherleri genellikle bu şekilde çıkarılır

Madenler iki gruba ayrılır

1. Metaller: Demir- Krom- Bakır- Boksit- Manganez- Kurşun- Çinko- Nikel- Cıva- Antimom.
2. Metal Olmayanlar: Bor- Fosfat- Tuz- Kükürt- Barit- Asbest- Mermer- Jips- Lüle Taşı.

1. Metaller
   • Demirliler: En önemlileri Hematit ve Magnetit ve Prittir.
   • Demir Alaşımlılar: Manganez- Krom- Nikel vs.
   • Demirsiz olanlar: Alüminyum, bakır, kurşun, kalay, toryum, uranyum, çinko
   • Değerli Madenler: Altın- gümüş- platin
2. Metal Olmayanlar
   • Madensel Yakıtlar: Petrol- Kömür- doğalgaz- uranyum- toryum.
   • Madensel Gübreler: Nitrat- fosfat- potas
   • Süs Taşları: Ametist- akumarin- elmas- yakut- opal- rubi

Bazı Kavramlar

1. Tenör: Bir maden kütlesi içerisindeki cevher miktar oranıdır.
2. Tüvenan Üretim: Maden ocağından ilk çıkartıılmış haline denir.
3. Eksojen Yataklar: Dış doğal süreçler ile oluşmuş maden yataklarıdır.
4. Endojen Yataklar: İç kökenli doğal süreçler sonucu oluşmuş madenlerdir.

Ulusal güvenlik açısından madenler 3 grupta incelenir. Bunlar şunlardır;

1. Stratejik Madenler: Sanayide gerekli olsa üretimi fazla yapılmayan madenlere denir. Bu madenlerin bazı özellikleri vardır;
   • Dünyada toplam rezervin büyük kısmı o ülkede olması lazım.
   • Ekonomik değeri yüksek olması lazım.
   • Sanayide yaygın kullanıma sahip olması lazım.
   • Dünya genelinde bir talep olması lazım.
2. Kritik Madenler: Sanayi için gerekli ancak tüketimi karşılamayan madendir. Ancak olası bir durumda çıkartıldığında tüketimi karşılayabilecektir.
3. Temel Madenler: Rezervi ve üretimi bol olup ihracat yapılan madendir.

Başlıca Madencilik Alanları Şunlardır;

1. Amerika’nın Kuzeyi
2. Avrasya’nın Kuzeyi
3. Asya’nın Yaylaları
4. Avustralya’nın Çölleri
5. Büyük Sahra
6. Kongo Havzası
7. Patagonya’ya kadar Güney Amerika

Demir

1. Yer kabuğunda en çok bulunan madendir.
2. Demir Cevherinde önde gelen ülkeler;
   • Avustralya
   • Rusya
   • Brezilya
   • Çin
   • Hindistan
3. Demir Çıkarımında önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Avusturalya
   • Brezilya
   • Hindistan
   • Rusya

Bakır

1. Demir- Alüminyum ardından en fazla tüketilen 3. metaldir.
2. Rezerv de önde gelen ülkeler;
   • Şili
   • Peru
   • Çin
   • ABD
   • Avusturalya
3. Üretimde önde gelen ülkeler
   • Şili
   • Avusturalya
   • Peru
   • Meksika
   • ABD

Boksit ve Alüminyum

1. Alüminyum üretimi birincil ve ikincil üretim olarak ikiye ayrılır.
   • Birincil üretimde boksitten alüminaya ondan da alüminyuma çevrilerek üretilir.
   • İkincil üretim de ise hurda alüminyum geri dönüşü yapılarak üretilir.
2. Boksit rezervinde önde gelen ülkeler;
   • Gine
   • Avusturalya
   • Vietnam
   • Brezilya
   • Jameika
3. Boksit çıkarımında önde gelen ülkeler;
   • Avusturalya
   • Çin
   • Brezilya
   • Hindistan
   • Gine
4. Alümina üretiminde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Avusturalya
   • Brezilya
   • Hindistan
   • ABD
5. Alüminyum üretiminde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Rusya
   • Kanada
   • ABD
   • BAE
   • Hindistan

Krom

1. Krom Tabakalı şekilde yataklar Güney Afrika- Zimbabwe- Finlandiya- Hindistan önde gelir.
2. Alpin Ultrabazik şekilde ise Kazakistan- Türkiye- Hindistan- Filipinler ve Küba başta gelir.
3. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Güney Afrika Cum. ve Kazakistan %95 oranında rezerve sahip.
   • Zimbabwe
   • Rusya
   • Finlandiya
   • Hindistan
   • Türkiye
4. Üretimde ise önde gelen ülkeler;
   • Güney Afrika Cumhuriyet
   • Kazakistan
   • Türkiye
   • Hindistan
   • Umman
   • Brezilya
   • Rusya
   • Zimbabwe
5. Ferrokrom üretiminde gelen ülkeler
   • Güney Afrika Cumhuriyeti
   • Çin
   • Kazakistan
   • Hindistan
   • Rusya

Nikel

1. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Avusturalya
   • Brezilya
   • Rusya
   • Yeni Kaledonya
   • Küba
2. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Filipinler
   • Rusya
   • Kanada
   • Avusturalya
   • Yeni Kaledonya

Kurşun

1. Kurşun bulunduğu zaman bir miktarda gümüş içeren galen içerir.
2. Akülerde kullanılır ve zehirli olması en olumsuz özelliğidir.
3. Ses izolasyonu, gama ışınlarını, x ışınlarını engeller. Nükleer maddeler kurşun kaplı kutularda taşınır.
4. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Avusturalya
   • Çin
   • Rusya
   • Peru
   • Meksika
5. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Avustralya
   • ABD
   • Peru
   • Meksika
   • Rusya
   • Hindistan

Çinko

1. Demir dışı metallerde alüminyum ve bakırdan sonra en önemli madendir.
2. Çatı kaplama, pil, lastik yapımında kullanılır.
3. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Avusturalya
   • Çin
   • Peru
   • Meksika
   • ABD
   • Kazakistan
4. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Avusturalya
   • Peru
   • ABD
   • Hindistan
   • Meksika

Bor

1. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Türkiye
   • Rusya
   • ABD
   • Peru
   • Şili
2. Üretim bakımından önde gelen ülkeler;
   • Türkiye
   • ABD
   • Şili
   • Kazakistan
   • Arjantin

Altın

1. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Avusturalya
   • Rusya
   • Güney Afrika Cum.
   • ABD
   • Endonezya
2. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Avusturalya
   • Rusya
   • ABD
   • Kanada

Elmas

1. Sentetik yani sahtesini üreten ülkeler;
   • Çin
   • ABD
   • Rusya
   • İrlanda
   • Güney Afrika Cum.
   • Japonya
2. Elmas rezervinde önde gelen ülkeler;
   • Rusya
   • Demokratik Kongo Cum.
   • Botwana
   • Güney Afrika Cum.
   • Avusturalya
3. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Rusya
   • Botswana
   • Avusturalya
   • Demokratik Kongo Cum.
   • Kanada

Gümüş

1. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Peru
   • Polonya
   • Avusturalya
   • Rusya
   • Çin
   • Meksika
2. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Meksika
   • Peru
   • Çin
   • Şili
   • Rusya
   • Avusturalya

Silikon

1. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Rusya
   • ABD
   • Norveç
   • Brezilya
   • Fransa

Tungsten

1. Volfram olarakta bilinir.
2. Sıcağa çok dayanıklı olduğu için yüksek fırınlarda kullanılır.
3. Tankların kaplaması olarakta kullanılır.
4. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Rusya
   • Vietnam
   • İspanya
   • İngiltere
5. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Rusya
   • Kanada
   • Vietnam
   • Bolivya

Manganez

1. Metal sanayide ve kuru pil yapımında kullanılır.
2. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Güney Afrika Cum.
   • Ukrayna
   • Brezilya
   • Avusturalya
   • Hindistan
   • Çin
3. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Güney Afrika Cum.
   • Çin
   • Avusturalya
   • Gabon
   • Brezilya

Kalay

1. Zehirli olmamasından dolayı teneke konserve yapımında kullanılır.
2. Rezervde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Rusya
   • Endonezya
   • Mısır
   • Brezilya
3. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Endonezya
   • Myanmar
   • Brezilya
   • Bolivya

Kobalt

1. Jet motorların parçalarında kullanılır.
2. Rezerv bakımından önde gelen ülkeler;
   • Kongo Dem. Cum.
   • Avusturalya
   • Küba
   • Filipinler
   • Rusya
3. Üretim bakımından önde gelen ülkeler;
   • Kongo Dem. Cum.
   • Çin
   • Kanada
   • Rusya
   • Avusturalya

Magnezyum

1. Rezervde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Türkiye
   • Rusya
   • Brezilya
   • Avusturalya
2. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Çin
   • Rusya
   • Türkiye
   • Slovakya

Toryum

1. En yüksek erime noktasına sahip madendir.
2. Nükleer yakıt, Aydınlatma gereçlerinde kullanılır.
3. Rezervde önde gelen ülkeler;
   • Hindistan
   • ABD
   • Avusturalya
4. Üretimde önde gelen ülkeler;
   • Hindistan
   • Brezilya
   • Malezya

Platinyum

1. Platin grubunda birçok maden bulunur bu metaller şunlardır;
   • Pilatinyum
   • İrisyum
   • Paladyum
   • Rütenyum
   • Rodyum
   • Osmiyum
2. Emisyonu azaltmak için kalitatiklerde kullanılır.
3. Rodyum mücevherlerin işlenmesinde kullanılır.
4. İridyum ve osmiyum pahalı dolmakalem yapımında kullanılır.