school themed flatlay

Geçmiş Coğrafyacılar

Yazarı:

İlk Çağda Coğrafyacılar

  1. Thales: Dünyayı yüzen bir disk olarak tasvir etti.
  2. Herodot: Mısır Nil’in hediyesidir ve Herodotun tarihi kitabı var.
  3. Aristo: Devlet Teorisi jeopolitiğin temelini oluşturur Dünya küredir dedi.
  4. Eratosthanes: Coğrafya sözcüğünü kullanan ilktir. Geographika kitabını yazdı. İlk yeryüzü ölçümlerini yaptı.
  5. Poseidonios: Kanopuz yıldızı ufukta görünürken daha kuzeyde ufukun üstünde görünmesinden dolayı dünyanın çevresini hesapladı.
  6. Strabon: Ilıman bölge insanı uygar soğuk iklimdekiler daha serttir dedi. Geographica kitabını yazdı.
  7. Batlamyus: Geographike Hipgesis kitabını yazdı. Meghale Syntaksis– Almagest– Analemma kitplarını da yazdı. Planisfer eserinde projeksiyon yaptı günümüzdeki steografik projeksiyondur. Küresel tirigonometriyi geliştirdi.
  8. Anaximander: Matamatik Coğrafyanın kurucusu. İlk harita yapımcısıdır.
  9. Hekataios: Anaximander’in haritasını geliştirdi. Buna göre dünya disk etrafında okyanuslar akıyor.
  10. Pisagor: Dünya küredir fikrini ortaya attı.
  11. Plinius: Doğra Tarihi kitabını yazdı. Yunanca bitki ve hayvanların karşılığını Latinceye çevirdi. Kutuplarda güneşin batmadığını vs söyledi. Işık hızı sesten daha hızlı olduğunu keşfetti.

Orta Çağ’da Coğrafyacılar

  1. Mesudi: Al Mürüc Al Zekhp kitabını yazdı.
  2. Biruni: El Kanun El Maksudi
  3. İbni Havkal: El Mesalik ve Memalik kitabını yazdı.
  4. İdrisi: Ruggiero kral kitabını yazdı. Arapların Batlamyusudur.
  5. İbni Batuta: 24 yıl gezdi. Seyahatnamesi vardır.
  6. İbni Haldun: Mukaddime eserini yazdı. Asıl adı Kitap el İbar yani ibret verici kitap.
  7. Kadızade Rumi: Bursa’dan Semerkant’ta Uluğ beyin yanına gitti. Matematik ve Astronomi öğrendi. Ali Kuşçu ve Fetullah’ın hocasıdır.
  8. Uluğ Bey: Timur’un torunudur. Zici Gürgani eserini yazdı.
  9. El Cezeri: Robot falan yaptı. Güneş Saati yaptı Diyarbakır da.
  10. İbni Sina: Rüzgar enerjisi, Deflasyon hakkında bilgiler verdi. Cisimleri hava değil rüzgarın şiddeti taşır dedi.
  11. Harezmi: Yerin Biçimi Üzerine adlı eseri vardır. Bir meridyen yayının uzunluğunu Zicül Harezmi eserinde toplamıştır. Sıfır sayısını da ilk bu kullandı.

Yeni Çağ’da Coğrafyacılar

  1. Bartelmi: Ümit Burnu’nu buldu.
  2. Kristof Kolomb: Amerikayı Hindistan zanetti. Bahama adalarını Hint adaları sandı.
  3. Vasco de Gama: Ümit Burnunu aşarak Hindistana Kelhüta’ya gitti.
  4. Amerigo Vespucci: Amerika’nın yeni bir yer olduğunu anlayan ilk kişi.
  5. Magellan: Sürekli batıya giderek dünyayı turladı ve küre olduğunu ıspatladı.
  6. Del Kano: Magellan Filiplilerdeki yerliler tarafından yenmiş geriye kalan turu Del Kano yapmıştır.
  7. Piri Reis: Kitabı Bahriye yazdı. Yavuz’a harita verdi ceylan derisi üzerinde.
  8. Katip Çelebi: Cihannüma eseri var.
  9. Evliya Çelebi: Seyahatname yazdı.
  10. Varenius: Modern Coğrafya onunla başlar derler. Geographia Generals adlı eseri vardır.

Yakın Çağ’da Coğrafyacılar

  1. James Cook: Yeni Zelanda’yı buldu. Kutup bölgelerinde kıta olduğunu söyledi.
  2. Mackenzie: Amerika’nın batı kısmını ve Kanada ki gölleri buldu.
  3. Clark ve Lewis: ABD topraklarını keşfettiler bu sayede Kayalık Dağlarının Büyük Okyanusa bakan kıyılarına yerleşmeler oldu.
  4. Mungo Park: Nijer Irmağı boyunca keşifler yaptı.
  5. Afuste Caille: Afrika’yı keşfetti.
  6. Barth: Alman gezgin Kongo’yu falan keşfetti.
  7. James Boss: Antarktika kıtasına ulaştı.
  8. Scott: Antarktika’yı daha bir keşfetti.
  9. Edwin Peary: Kuzey Kutup bölgesini keşfetti.
  10. Amundsen: Güney kutup noktasını keşfetti.
  11. Hillary: Everest’te çıkan ilk dağcı.
  12. Piccard: Mariana çukuruna indi.

Coğrafyanın Bilimsel Kimlik Kazanması

1. Humboldt

Fiziki coğrafyanın kurucusudur. Cosmos adlı eseri vardır. Nedensellik– Dağılış– İlişki Kurma– Karşılaştırma ilkelerini coğrafya ‘ya getirdi. Gözlem metoduna önem verdi. Şili açıklarındaki soğuk su akıntısını buldu. Bitki toplulukların iklim, yükselti ve toprak üzerindeki ilişkilerini araştırdı.

2. Karl Ritter

Modern Coğrafyacının kurucusu. Beşeri Coğrafyanın kurucusu. Erdkunde eseri vardır. Tarih ve coğrafya’yı olmazsa olmaz demiştir. Coğrafya ilminde tarihi esaslar adlı eseri vardır.

3. Ratzel

Jeopolitiğin çağdaş temellerini attı. Organik Devlet Teorisini ortaya attı.

4. Paul Vidal de la Bllache

Fransız jeopolitiğin kurucusudur. Possibilizm terimini kazandırdı. Bölgesel Coğrafyanın kurucusudur. Coğrafya Yıllıkları– Fransa Coğrafyası– Beşeri Coğrafyanın İlkeleri adlı eserleri vardır.

5. İmmanuel Kant

Coğrafyayı teolojiden çıkartarak coğrafyaya çok iyilik yapmıştır. Kant’a göre coğrafya matematik coğrafyadır. Nebula teorisini ortaya attı. Kant’a göre coğrafyanın konuları şunlardır;

  1. Matematik Coğrafya
  2. Moral Coğrafya
  3. Siyasal Coğrafya
  4. Ticari Coğrafya
  5. Dinsel Coğrafya

6. Carl Ortwin Sauer

ABD’de Kültürel Coğrafyanın gelişmesinde öncülük etmiştir.

7. Churchill Semple

Beşeri Coğrafya ve Çevre konularıyla ilgilendi. Çevresel determinizmin temelini attı.

8. Morris Davis

Amerikan coğrafyasının babasıdır. Aşının döngüsünü buldu. Yapı Süreç Zaman.

9. Perkins Marsh

İnsan ve çevre etkileşimi üzerinde durmuştur. İnsan ve Doğa adlı kitabı vardır. Günümüz çevreci akımın öncüsü sayılır.

10. James Hutton

Modern Jeolojinin kurucusudur. Platonizm teorisinin sahibi Yer Teorisi adlı çalışması vardır.

11. Ferdinand von Richthofen

İpek Yolu ismini ilk kullanan gezgindir. Kronografi ve Kronoloji temellerini atmış ve temel ilkeler belirlemiştir.

12. Albrecht Penck

Volkan patlamaları ve buzullar üzerinde durmuştur. Jeomorfoloji terimini ilk kullanan adam budur. Morpologie der Erdoberflache adlı eseri vardır.

13. Karl Haushofer

Jeopolitiğin babasıdır. Geopolitik adlı eseri vardır.

14. William Garrison

Coğrafyada sayısal devrim yaptı. Sayısallaştırarak modern bilimler arasında coğrafya kalıcılığını kesinleştirdi. Ayrıca ulaşım, taşımacılık alanında istatistik, bilgisayar tabanlı analizler vs. yaptı.

15. Hagget

Mekânsal Analizler ve Ağ Analizler konusunda çalıştı. Geography a global adlı birçok çalışmayı içerisinde bulunduran çalışma yürüttü. Network, Locational Methodlar geliştirdi.

16. Hettner

Bu adama göre coğrafya ya genel ya da bölgesel olmalıdır. Materyalist görüşleri birçok Rus coğrafyacıyı etkilemiştir.

17. Walter Christaller

Merkezi Alan Teorisini buldu. Yerleşim ve ilişkiler ağını sistematikleştirmeye çalıştı.

18. Jean Brunhes

İnsan ve çevre üzerinde çalışmalar yaptı. Human Geography eseri vardır.

19. Emmanuel de Martonne

Hidrografyadan erozyona buzuldan koordinat sistemi projeksiyon sistemlerine kadar birçok çalışması vardır. Uluslararası coğrafya birliğinin başkanlığını uzun dönem yaptı. Ayrıca Kuraklık İndisini buldu.

20. Edmund Halley

Halley yıldızını buldu ayrıca muson ve alize rüzgarları ile çalışmaları da var.

KANİTATİF COĞRAFYA DÖNEMİ

Bu döneme geçiş için birçok tartışmalar yaşanmıştır. Klasik görüşü savunanlar ile deney, gözlem gibi ampirik metotlar arasında birçok tartışma yaşanmıştır. Klasik görüştekiler “olgular nerede” soruna yanıt ararken kanitatif görüşü ise “neden burada” şeklinde sorular sormuştur. Bu da coğrafya da gözlemler, deneyler, istatistikler gibi matematik alanını geliştirmiş, yasaların oluşmasına sebep olmuştur.

Bu görüşü savunan Schaefer ve Kimble ön plana çıkmış ağır eleştirilerde bulunmuşlardır. Bu yaklaşım ilk olarak bölgesel ekonomik coğrafya da ve bölgesel jeomorfoloji konularında ilk ortaya çıkmıştır.

Türkiye’de Coğrafyanın Gelişimi

Türkiye de coğrafyanın gelişiminde öncülük etmiş isimler şunlardır;

  1. Cemal Arif Alagöz
  2. Besmi Darkot
  3. İbrahim Hakkı Akyol
  4. Ahmet Ardel
  5. Ali Tanoğlu

Ankara da ve İstanbul da kurulan coğrafya bölümü sayesinde birçok makale yazılmış ve kaliteli bir eğitim verilmiştir. Ülkemizde güzel bir coğrafya ekolü oluşmuştur. Hatta o dönemler Avrupa Konseyi Türkiye’deki coğrafya eğitimini örnek gösterirdi. Hem Coğrafya Kurumunun açılması hem İstanbul ve Ankara’daki fakülteler iyi iş çıkarıyordu. Jeomorfoloji dergisi ise saygın bir dergi haline gelmişti.

Ülkemizde Coğrafyanın gelişmesi için yabancı bilim insanları da emek vermiştir.

Cumhuriyetten önce

  1. Erich Obst: İstanbul Üniversitesinde Coğrafya müdürlüğü yaptı. Kazandırdığı kütüphane ile Humbolt ve Richtofen’i tanıtmıştır. Kartografya ve Klimatolojik verileri elde etmek için teknik araçları getirmiş, arazi çalışmaları yapmış, halka açık konferanslar vermiştir.
  2. Walther Penck: Alberch Penck’in oğludur. Boğazların oluşumundan tut Anadolu’nun tektonik özelliklerine kadar araştırmalar yapmış. Tekke Platosuna kadar birçok alanda arazi çalışmaları yapmıştır. En önemli eseri Morphological Analysis of Landforms’tur.

Cumhuriyetten sonra

  1. Herbert Louis: Türk Coğrafya Kurumunun kurucu 33 üyesinden bir tanesidir. Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde hocalık yaptı. 1935 nüfus sayımında ilk nüfus yoğunluğu haritası hazırlamıştır.
  2. Ernest Chaput: İstanbul Üniversitesinde hocalık yapmıştır. Doğu Anadolu hariç hemen hemen tüm ülkede araştırmalar yürütmüştür. Voyages Turquie eseri en bilindiktir. Eserini Ali Tanoğlu Türkiye’de Jeolojik ve Jeomorfonejik Tetkik Seyahatleri adında çevirerek türkçeleştirmiştir.