Bölge ve Bölge Türleri

Şekilsel Bölgeler

Şekilsel bölgeler tek bir özelliğin homojen dağıldığı bölgeleri ifade edilirken kullanılır. Örneğin step, orman, çöl alanları şekilsel bölgelere örnektir. Doğal ve beşeri olmak üzere ikiye ayrılır.

Fonksiyonel Bölgeler

Yerelden küresel boyuta kadar etkileşim halinde olan bölgelere denir. Bu bölgeler dinamik bir yapıdadır. Örneğin Güneydoğu Anadolu Projesi, Marmara İstatistik Bölgesi gibi. En önemli fonksiyon bölgeleri şunlardır;

1. Devlet İstatistik Enstitüsü
2. Karayolları Genel Müdürlüğü
3. Devlet Su İşleri Müdürlüğü
4. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü
5. Asker Alma Dairesi Başkanlığı
6. Toprak Mahsulleri Ofisi
7. Orman Genel Müdürlüğü

Hizmet Bölgeleri

Bu türdeki bölgeler genel olarak ülke içinde aktif olarak hizmet işiyle uğraşan firmaların sahip olduğu Fonksiyonel yani işlevsel bölgelerdir.

Yönetsel Bölgeler

Bir ülkenin kamu hizmetlerini etkin bir şekilde kullanabilmesi için kendi içinde birimlere ayırır. Almanya’da eyaletlere Türkiye de ise illere ayırır. İşte bu ayrımlara yönetsel bölgeler ismini alır.

İstatistik Bölgeleri

AB Bölgesel İstatistik Sistemi adıyla yürürlüğe giren sistemle Düzey 1 – 2- 3 şeklinde istatistik birimleri oluşturuldu.

1. Düzey 1 illeri şunlardır;
   • İstanbul
   • Batı Marmara
   • Doğu Marmara
   • Ege
   • Batı Anadolu
   • Orta Anadolu
   • Akdeniz
   • Batı Karadeniz
   • Doğu Karadeniz
   • Kuzeydoğu Anadolu
   • Güneydoğu Anadolu
   • Ortadoğu Anadolu
2. Düzey 2 illeri şunlardır;
   • İstanbul
   • Tekirdağ
   • Balıkesir
   • İzmir
   • Aydın
   • Manisa
   • Bursa
   • Kocaeli
   • Ankara
   • Konya
   • Antalya
   • Adana
   • Hatay
   • Kırıkkale
   • Kayseri
   • Zonguldak
   • Kastamonu
   • Samsun
   • Trabzon
   • Erzurum
   • Malatya
   • Ağrı
   • Van
   • Gaziantep
   • Şanlıurfa
   • Mardin

Polarize Bölge

Büyükşehirler diğer şehirlere göre daha çok gelişir ve kendileri bir cazibe şehir haline gelirler.

Plan Bölgeler

1. Kalkınma projesi bölgeleri olarakta bilinir.
2. Bunlarda birer işlevsel bölgedir.
3. Türkiye deki Kalkınma Projeleri
   • GAP
     • Ekonomiyi geliştirmek
     • Farklılıkları azaltmak
     • Kaynakları etkin kullanma
     • İstikrar ve ihracat
     • Tarımsal verimi artırma
     • Göçü azaltma
     • Turizm potansiyeli değerlendirmek
     • Döviz sağlamak
   • Yeşilırmak Havzası Gelişim Projesi
     • Yeşilırmak kirliliği önleme
     • Erezyonla mücadele
     • Akış rejimini düzenleme
     • ekonomik kalkınma
     • Diğer kurulışlar ile iletişimde olmak
   • DOKAP
     • İstihdam
     • Sosyo-ekonomik düzeyi artırmak
     • Ulaşım ve altyapı geliştirmek
     • Kıyı ve iç kısımda ürün çeşitliliğini artırmak
     • Turizmi geliştirmek
     • Doğal kaynakları etkin kullanmak
     • İşletmeleri büyütmek yeni kurulanlara destek olmak
   • DAP
     • Sosyo-ekonomik yspıdını geliştirmek
     • Gelişmişlik farkını azaltmak
     • İstihdam
     • Göçü engellemek
     • Eğitim sağlık hizmetlerini geliştirmek
     • Girişimciliği teşvik etmek
   • Zonguldak Bartın Karabük Gelişim Projesi
     • Özelleşen veya küçülen sanayi ve madenlerde ortaya çıkabilecek sorunlara yardım etmek
     • göçü azaltmak istihdamı artırmak
     • İmalat ve hizmet alanında istihdam açmak
     • Özel sektörü desteklemek
     • Tarım ve ormancılığı geliştirmek
     • Orta ve uzun dönem gelişme planı hazırlamak
     • Gelcekte yapılacak yatırım alanları belirlemek
   • Konya Ovası Projesi
     • Sanayi ulaşım enerji altyapılarını geliştirmek
     • Sosyal hizmetleri geliştirmek

Bölge Birimleri

1. Bölge birimleri şunlardır;
   • Bölge: Kıtalar veya ülkeler olabilir.
   • Alt Bölge: Bölgeler içinde ayrılabilen bölümlerdir. Alt bölge olmasa da olur.
   • Bölüm: Farklı özelliklerinden dolayı üst bölgelerden ayrılan bölümlerdir.
   • Yöre: Bölümlerin homojen özelliklerine göre ayrılan kısımlarıdır.
   • Kesim– Civar– Çevre– Dolay– Muhit: Homojen özellikli bölgelerin kendi içinde ayrılan kısımlarıdır.
   • Alan: En küçük mekan birimidir.

Türkiye Coğrafi Bölgeleri

1. Coğrafi bölgeler: İklim, topoğrafya ve beşeri unsurlarca birbirinden farklı en büyük coğrafi birimdir.
2. 1. Türk Coğrafya Kongresinde ayrılmasının sebebi ilk ve orta öğretimde daha rahat öğretmek amacıyla bölgelere ayrılmıştır.
3. 1941 Birinci Coğrafya Kongresinde 7 bölge 22 bölüme ayrılmıştır. Daha sonra Yukarı Murat ile Van bölümü birleştirildi. 21 bölüm oldu.

Algısal Bölgeler

1. Zihinde oluşan bölgelere denir.

Serbest Bölge

1. Ülke içinde yer alan havaalanı veya limanlara yakın kurulmuştur.
2. Gümrük vergisi gibi vergilerden muaf olan bölgelerdir.
3. Hedefler ve amaçlar şunlardır;
   • İhracatı artırmak
   • Yabancı sermaye ve teknolojinin gelmesini hızlandırma
   • Üretimi ve istihdamı artırmak
   • İthalatı kolay ve ucuz yapma
   • Hammadde ve ara mala kolay ulaşabilmeyi sağlama
   • Daha nitelikli insan sağlama
4. Ülke ekonomisine katkıları
   • Üretimi artırır
   • İhracatı ve dövizi sağlar
   • Firmaların vergi muafiyetinden dolayı uluslararası rekabeti etkin kılar
   • Yeni ekonomik politikaların denenmesini sağlar
   • Yeni teknolojilerin gelmesini sağlar
   • Dolaylı istihdam sağlar
   • Üretim maliyetlerini düşürür
5. Serbest Bölgeler
   • İstanbul
     • Avrupa
     • İstanbul Endüstiri ve Ticaret
     • Trakya
     • Atatürk Havalimanı
   • Kocaeli
     • Kocaeli
     • Tübitak Mam Tek.
   • İzmir
     • Ege
     • İzmir
   • Mersin
   • Bursa
   • Adana
   • Kayseri
   • Antalya
   • Samsun
   • Gaziantep
   • Denizli
   • Trabzon
   • Rize
6. Denizli – Kayseri ve Gaziantep denize kıyısı olmasa da serbest bölge bulunan şehirlerimizdir.